Sztuka dla perfekcjonistów. Kto wybiera kaligrafię?

Potrzebujesz ok. 5 min. aby przeczytać ten wpis

Kaligrafia, czyli sztuka pięknego pisania, uczy cierpliwości i staranności, relaksuje, a także pozwala realizować się twórczo. Nic dziwnego, że w ostatnich latach cieszy się taką popularnością.

Powrót do kaligrafii w czasach zdominowanych przez emotikony oraz krótkie i często niedbałe komunikaty cyfrowe to prawdziwy fenomen. Być może to wyraz tęsknoty za dawnymi czasami, w których życie było wolniejsze i łatwiej było znaleźć miejsce na wyciszenie. W końcu kaligrafia wymaga skupienia i doskonale wpisuje się w filozofię slow life. Może to być też odpowiedź na ludzką potrzebę otaczania się tym, co piękne. Dlatego estetyczne i odręczne litery budzą w nas zachwyt i znajdują zastosowanie we współczesnym projektowaniu graficznym. 

Kaligrafia kiedyś

Słowo kaligrafia pochodzi z greki – od kalós (piękny, dobry) i gráphein (pisać, malować). Tradycyjna kaligrafia wymagała od praktykującego przestrzegania określonych zasad, np. trzymania pióra lub pędzla pod odpowiednim kątem. Sztuka pięknego pisania wiązała się często z czynnościami religijnymi, malarstwem, a także z dobrym wychowaniem. Każda kultura wykształciła swój szczególny styl kaligraficzny. Do pisania używano różnych narzędzi – gęsich piór, bambusa, patyków – i pisano na różnych materiałach – papirusie, papierze, drewnie czy jedwabiu.

Osoba kaligrafująca litery
(fot. Tom Rumble, źródło: unsplash.com)

Przed wynalezieniem druku w średniowiecznej Europie księgi przepisywano ręcznie, a przyklasztorni skrybowie musieli robić to starannie i estetycznie. W Japonii kaligrafia była nierozerwalnie połączona z malarstwem. Sztukę pięknego pisania musieli opanować także samuraje. W Chinach już przed naszą erą produkowano specjalny papier xuan wykorzystywany głównie do kaligrafii. W kulturze arabskiej kaligrafowie byli bardzo szanowani i cenieni, a piękne pismo szybko stało się ornamentem samym w sobie. W Polsce od lat 60. kaligrafia była oddzielnym przedmiotem, którego nauczano w szkołach na wczesnych etapach kształcenia.

Kaligrafia dziś

Współczesna kaligrafia daje dużą dowolność w wyborze technik, stylu, narzędzi, a także materiału, na którym piszemy. Kaligrafować można na papierze, tkaninach, szkle, ceramice, metalu, a nawet na ścianach budynków. Ozdobne pismo odręczne jest też wykorzystywane w tatuażu. Do pisania można wykorzystywać m.in. stalówki, pióra, ołówki, pisaki z końcówką ściętą lub okrągłą, cienkopisy, promarkery, pędzelki.

Choć współczesna kaligrafia nie ma tylu zasad, których trzeba przestrzegać, to trzeba pamiętać, że wymaga estetyki i schludności kompozycji. Ważna jest też proporcjonalność liter i spójność stylu.

Wykaligrafowany napis "Evertyhing will be ok"
(fot. Md Mahdi, źródło: unsplash.com)

Badania udowodniły, że kaligrafia stymuluje aktywność mózgu, pomaga rozwijać uważność, wielozadaniowość, koncentrację, a także logiczne myślenie. To także sposób na zrelaksowanie się i wyciszenie – podobnie jak medytacja lub modlitwa. Kaligrafię wykorzystuje się też w terapiach osób cierpiących na stres pourazowy, dzieci z nadpobudliwością oraz osób starszych z demencją.

Rodzaje kaligrafii i style kaligraficzne

Kaligrafia formowała się niezależnie w wielu kulturach i krajach, także w oparciu o odmienne systemy znaków. Możemy ją podzielić na kaligrafię: 

  • łacińską opartą na piśmie fonetycznym, czyli alfabecie łacińskim, greckim i częściowo na cyrylicy;
  • wschodnioazjatycką (chińską, japońską i koreańską), w której dominuje ideografia, czyli umiejętność przedstawiania całych pojęć za pomocą znaków;
  • arabską opartą na piśmie arabskim.

Oprócz rodzajów kaligrafia wykształciła wiele wyjątkowych stylów (krojów) jak np. kapituła chłopska, uncjała, Copperplate (kursywa angielska) lub Modern Gothic. Do każdego stylu trzeba dobrać odpowiednie narzędzia.

Jak zacząć?

By zacząć przygodę z kaligrafią, wystarczą stalówka, obsadka, tusz i papier.

Stalówki dzielimy na dwa główne rodzaje – ostre i ścięte. Te pierwsze mogą mieć różną elastyczność i doskonale nadają się do takich krojów pisma jak kursywa angielska lub kaligrafia nowoczesna. Stalówki ścięte są nieelastyczne. Mogą być prawo, lewo (dla leworęcznych) lub prosto ścięte. 

Obsadki to trzonki, w których umieszczamy stalówki. Mogą być proste lub skośne (służą do pochyłych krojów). Są wykonywane z różnych materiałów, głównie z drewna, ale też z plastiku i żywicy. Mogą różnić się grubością i kolorem.

Przybory do kaligrafii
(fot. Kelly Sikkema, źródło: unsplash.com)

W kaligrafii często wykorzystuje się także brush peny, które nadają się do pisania po powierzchniach bardziej wymagających niż papier.

Przy zakupie tuszu ważne jest, by nie pomylić go z atramentem. Tusze kaligraficzne są gęste, mają nasycone kolory i nie rozpuszczają się w wodzie. Przy pracy wymagają częstego mieszania, ponieważ tworzą zawiesiny. Alternatywą może być tusz kreślarski lub akwarele w płynie.

Przy wyborze papieru należy zwrócić uwagę na jego higroskopijność – papier nie powinien być zbyt chłonny. Dobrze wybrać też papier gładki, ale niezbyt śliski. Jednak na początek nauki w zupełności wystarczy zwykły papier do drukarki.

Naukę kaligrafii można rozpocząć samodzielnie w domu. Na rynku dostępnych jest wiele zeszytów do ćwiczeń, a także literatury poświęconej sztuce pięknego pisania. W sieci bez problemu znajdziemy poradniki na blogach oraz tutoriale. Jeśli jednak wolimy uczyć się pod okiem kogoś doświadczonego, możemy skorzystać z dostępnych kursów i warsztatów lub zapisać się na zajęcia w szkole kaligrafii. Najważniejsze jest, by ćwiczyć i nie zniechęcać się na samym początku. Każdy, nawet najmniejszy postęp w sztuce kaligraficznej przynosi wiele satysfakcji.

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*