Znajomość podstaw teorii kolorów pomoże stworzyć projekt, który jest nie tylko przyjemny w odbiorze, ale pomaga również osiągnąć konkretny cel.
W dzisiejszych czasach graficy i projektanci mają do wyboru szeroką paletę kolorów, która zawiera miliony odcieni. W tym morzu barw i kolorystycznych możliwości można łatwo utonąć. Dlatego warto zapoznać się z podstawami, które pomogą nam zrozumieć, jak używać kolorów i jak łączyć je w efektowne i harmonijne kompozycje.
Czym jest koło barw?
Podstawą pracy z kolorami powinno być powszechnie znane i dostępne koło barw. Istnieją dwie jego wersje: RYB i RGB.
RYB to model oparty na trzech podstawowych kolorach: czerwonym, żółtym i niebieskim. Mieszając te kolory, można uzyskać wszystkie inne istniejące w świecie fizycznym. Przy zmieszaniu wszystkich trzech kolorów powstaje czarny. To model, z którego korzystają artyści.
RGB opiera się na innych trzech podstawowych kolorach: czerwonym, zielonym i żółtym. Są one potrzebne, aby uzyskać wszystkie inne kolory w projektowaniu cyfrowym, czyli na ekranach smartfonów, komputerów i telewizorów. Efektem połączenia wszystkich trzech kolorów będzie biały. W tym modelu miesza się światło, a nie farby.
W każdym kole znajdują się kolory:
- podstawowe (czyste);
- drugorzędowe (pochodne) – powstają przez połączenie dwóch dowolnych kolorów podstawowych;
- trzeciorzędowe (przejściowe) – uzyskuje się je po zmieszaniu koloru podstawowego z najbliższym drugorzędowym.
Z pomocą koła możesz wybrać kolory, które dobrze się łączą, dobrać barwy kontrastowe i znaleźć śmiałe oraz subtelne kombinacje.
Kolory chromatyczne i achromatyczne
Wszystkie kolory dzielą się na chromatyczne i achromatyczne. Te pierwsze obejmują czerwony, żółty, pomarańczowy, zielony, niebieski, fioletowy i wszystkie ich połączenia. Do achromatycznych zaliczamy czarny, biały i całe spektrum szarości pomiędzy nimi.
Temperatura kolorów
Jeśli chcesz stworzyć odpowiedni nastrój projektu za pomocą barw, zwróć uwagę na temperaturę koloru. Ciepłe kolory to czerwony, pomarańczowy i żółty. Kojarzą się z ogniem, jesiennymi liśćmi, słońcem, energią. Możesz je wykorzystać do stworzenia przyjaznej i pozytywnej atmosfery projektu. Natomiast zimne kolory to niebieski, fioletowy i zielony. Sprawią, że projekt będzie spokojny, bardziej ponury, ale też odświeżający. Zimne odcienie pomogą stworzyć atmosferę samotności i nostalgii.
Cień, odcień i ton
Kolory chromatyczne możesz zmieniać, dodając do nich czarny, biały i szary. W ten sposób tworzysz cienie, odcienie i tony.
Cień. W zależności od tego ile czerni dodasz do czystego koloru, stanie się on mniej lub bardziej przyciemniony i głęboki. Przez dodanie czerni do kolorów chromatycznych możesz osiągnąć bardzo widowiskowe i dramatyczne efekt.
Odcień. Zależy od tego, ile bieli dodasz do barwy podstawowej. Im więcej bieli, tym mniej intensywny i kontrastujący będzie kolor. W ten sposób możesz uzyskać odcienie pastelowe, które przydadzą się do stworzenia delikatnego i eterycznego projektu.
Ton. Dostosowuje intensywność przez dodanie szarości – im więcej szarości, tym bardziej stonowany będzie kolor. Tonacja kolorów w przyrodzie zależy od pogody i oświetlenia — w deszczowy dzień lub wieczorem, gdy jest mniej światła słonecznego, kolory są bardziej stonowane. Dlatego, aby stworzyć melancholijny nastrój, wystarczy dodać więcej szarości do głównych kolorów.
Kombinacje barwne – rodzaje
Kolory możesz łączyć w praktycznie dowolny sposób, jednak jest kilka schematów, które sprawdzają się najlepiej i pozwalają znaleźć kombinacje efektowne, przyjemne dla oka i wizualnie harmonijne.
Schemat monochromatyczny – połączenie kilku odcieni tego samego koloru. Na przykład niebieskiego, błękitnego i jasnoniebieskiego. Jeśli kolory są ułożone sekwencyjnie od najciemniejszego do najjaśniejszego, tworzą gradient.
Kolory harmonijne lub analogiczne – na kole barw znajdują się obok siebie lub w swoim bliskim sąsiedztwie. Na przykład czerwony i pomarańczowy.
Kolory dopełniające – kolory, które są względem siebie przeciwstawne i maksymalnie ze sobą kontrastują. Na przykład niebieski i pomarańczowy. Wariantem tej kombinacji jest schemat dzieląco-dopełniający, który wykorzystuje kolor podstawowy i jego dwa dopełnienia.
Triada – trzy jednakowo oddalone od siebie kolory, które można połączyć na kole trójkątem równobocznym. To również kombinacje kontrastowe, ale różnica między kolorami jest mniejsza niż w przypadku barw dopełniających.
Tetrada – cztery kolory, które można połączyć na okręgu za pomocą czworokąta – prostokąta lub kwadratu. Tetrada składa się z dwóch par kolorów dopełniających. Najlepiej sprawdzi się schemat, w którym jeden kolor jest dominujący. Musisz też zwrócić uwagę na zachowanie równowagi między barwami zimnymi i ciepłymi.
Warto eksperymentować z kombinacjami kolorów, ich cieniami, odcieniami i tonami. Wypróbuj różne efekty i znajdź ten, który najbardziej Cię zadowala. Pamiętaj jednak o psychologii barw. Jeśli chcesz, by Twój projekt wywoływał w odbiorcy określone emocje, to kolory, których użyjesz, nie mogą być przypadkowe. Nie bój się czerpać inspiracji z natury – w końcu tworzy najpiękniejsze i najbardziej naturalne kompozycje kolorystyczne.
